Mit o Ozyrysie
Z wierzeniami i praktykami grobowymi starożytnego Egiptu nierozerwalnie łączy się mit o Ozyrysie. Bóg ten jest jednym z najważniejszych w staroegipskim panteonie. Przedstawiano go jako zmumifikowanego (stąd ciemnozielony albo czarny kolor postaci – łączony z odrodzeniem lub życiodajnymi mocami ziemi) człowieka z ramionami skrzyżowanymi na piersi, z berłem i biczem (insygniami królewskiej władzy) w dłoniach. Głowę boga zdobi biała korona z piórami – Atef. Tułów jest koloru białego – jak spowijające mumię bandaże2.
Warto przedstawić w całości mit łączący postać tego boga z tradycją mumifikacji. W złotym wieku światem rządzili bogowie – Egiptem władał Ozyrys, wraz ze swoją siostrą i żoną Izydą3. Króla Ozyrysa utożsamiano z ziemią Egiptu. Dobrobyt i płodność kraju były nierozerwalnie powiązane z siłami witalnymi władcy. Król wzbudził zazdrość swego brata, Seta, który uknuł plan, aby zrzucić Ozyrysa z tronu i zająć jego miejsce1. Zamówił bogato dekorowaną skrzynię, o wymiarach ciała swojego brata, po czym zorganizował wielkie przyjęcie, na które zaprosił Ozyrysa i siedemdziesięciu dwóch gości. Pod koniec uczty, gdy towarzystwo było już pijane, podstępnie ogłosił, że odda ową cenną skrzynie tej osobie, która będzie do niej pasować wymiarami. Wszyscy goście po kolei przymierzali się do pojemnika, lecz oczywiście pasował tylko władca – na wymiary którego potajemnie została wykonana skrzynia. Kiedy tylko Ozyrys położył się w jej wnętrzu, Set zatrzasnął wieko i zaplombował trumnę, po czym wrzucił ten pierwszy antropoidalny sarkofag do Nilu. Skrzynia spłynęła aż do Morza Śródziemnego, gdzie wyrzuconą na brzeg w Byblos odnalazła ją Izyda i zabrała z powrotem do Egiptu. Tam jednak, ustanowiwszy się uprzednio regentem, Set otworzył ją i pociął ciało brata na kawałki, które rozrzucił po całym kraju. Ich liczbę podaje się jako od czternastu do czterdziestu dwóch, przy czym druga z nich odpowiada tradycyjnej liczbie prowincji (Nomów) Egipskich. Izyda wraz ze swoją siostrą Neftydą (żoną Seta) rozpoczęła poszukiwania rozczłonkowanych szczątków. Niestety, brakowało jednej istotnej części – penisa, który pożarła ryba. Izyda sporządziła zastępczy członek, który przymocowała do scalonego bandażami ciała męża – a więc pierwszej mumii, dzięki czemu Ozyrys zmartwychwstał. Bogini zmieniła się wtedy w kanię, po czym odbyła stosunek z mężem. Wkrótce potem urodziła Horusa, który po wielu zażartych bitwach odbił z rąk Seta władzę nad Egiptem i został koronowany królem. W zażegnaniu konfliktu pośredniczył bóg mądrości Tot. Zmartwychwstałemu ojcu Horusa, Ozyrysowi przypadła władza nad zmarłymi i zaświatami, natomiast Setowi oddano we władanie burze i pustynie. Możliwe, iż mit Ozyrysa ma swoje początki w rzeczywistości – opierając się na historii któregoś z żyjących władców, zmitologizowanej z biegiem lat2.
Z podziałem władzy pomiędzy Ozyrysem a Horusem wiąże się tradycja łączenia żyjącego Faraona z bogiem Horusem, a zmarłego z Ozyrysem. Panujący władca przyjmował tzw. imię horusowe, a każdy zmarły „stawał się” po śmierci Ozyrysem, a do jego imienia dodawano przedrostek „Ozyrys-”3.
Niektórzy badacze twierdzą, że mit ten mógł się opierać na rzeczywistości historycznej i odnosić się do wojny domowej z czasów II dynastii, lub walk w Okresie Predynastycznym. Inni natomiast twierdzą, że Ozyrys był jednym z najwcześniejszych bogów w Egipcie, związanym z płodnością i wylewami Nilu, a dopiero później połączono go z zaświatami.
Najważniejszym miejscem kultu Ozyrysa było Abydos w Środkowym Egipcie. To tam wedle mitu Set umieścił głowę poćwiartowanego brata. Miejsce to stało się ważnym centrum pielgrzymkowym, wiązanym z regeneracją.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.